ο ο 44 | 2023 | 1 & 2 Ραφαήλ-Θεόδωρος Τοπαλίδης ΙΙΙ. Η άρση του αδίκου στην ανθρωποκτονία σήμερα ΙΙΙ. Α. Το άδικο και οι λόγοι άρσης του στον ΠΚ Ο σύγχρονος ΠΚ έλκει την καταγωγή του από τον αντίστοιχο γερμανικό. Πρόδρομός του ήταν ο Ποινικός Νόμος, έργο κατεξοχήν βαυαρικό, που συντάχθηκε από τον αντιβασιλέα του Όθωνα, Georg Ludwig von Maurer. Έχοντας αυτό το νομοθέτημα ως βάση και δεδομένη γνώση, οι Έλληνες συντάκτες του ΠΚ, που τέθηκε σε εφαρμογή ύστερα από πολύχρονη επεξεργασία (αμέσως μετά την Απελευθέρωση της Ελλάδας το 9 1944), δεν διαφοροποιήθηκαν από τη γερμανική ποινική νοοτροπία . ΜΕ Σήμερα, η διερεύνηση του αδίκου μιας πράξης είναι ευνόητα μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία και περιλαμβάνει πολλά επίπεδα αξιολόγησης. Σε πρώτο επίπεδο, αξιολογείται το γενικό ουσιαστικό άδικο, Λ Ε που αφορά σε κάθε ανθρώπινη πράξη που βλάπτει κάποιο έννομο αγαθό, ασχέτως αν τυποποιείται ως ΤΕ έγκλημα. Σε δεύτερο επίπεδο, το εγκληματικό ουσιαστικό άδικο, που αφορά στην ύπαρξη βλαπτικής Σ συμπεριφοράς, η οποία τυποποιείται ως έγκλημα σε ποινικό νόμο και προβλέπεται ποινή για αυτήν. Τέλος, στο τρίτο επίπεδο ελέγχεται το τελικό εγκληματικό άδικο, δηλαδή το κατά πόσο πρέπει να αξιολογηθεί η συμπεριφορά αρνητικά με βάση τη συγκεκριμένη κάθε φορά περίσταση τέλεσής της. Άξια αναφοράς επισήμανση είναι και η ακόλουθη: Η αξιολόγηση μιας πράξης ως προς το άδικό της πρέπει να έχει ως αφετηρία την ίδια την πράξη και όχι τη λογική διεργασία του δράστη μέχρι την τέλεσή της. Η αντίστροφη πορεία μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα της ύπαρξης «υποκειμενικού αδίκου», κάτι που δεν μπορεί να 10 γίνει δεκτό . Η παραδοχή της αναγκαιότητας και των τριών σταδίων αξιολόγησης, ιδιαίτερα του τελευταίου, υπήρξε η γενεσιουργός αιτία της διατύπωσης των λόγων άρσης του αδίκου. Η σύγχρονη ποινική επιστήμη αναγνωρίζει συνολικά οκτώ λόγους άρσης του αδίκου, τους οποίους κατανέμει σε δύο κατηγορίες, σε εκείνους που απορρέουν από τη γενική σχετικότητα της αξίας των εννόμων αγαθών και σε εκείνους που απορρέουν από την κατά περίπτωση σχετικότητα της αξίας αυτών. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν: η ενάσκηση δικαιώματος και η εκπλήρωση καθήκοντος Δημοσίου Δικαίου (άρ. 20 ΠΚ), η προσταγή (άρ. 21 ΠΚ), η άμυνα (άρ. 22-24 ΠΚ) και η επιτρεπόμενη κινδυνώδης δράση. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν: η συναίνεση του παθόντος (άρ. 308 παρ. 2 ΠΚ), η ενάσκηση δικαιώματος και η εκπλήρωση καθήκοντος Ιδιωτικού Δικαίου (άρ. 20 ΠΚ), η κατάσταση ανάγκης (άρ. 25 ΠΚ) και η σύγκρουση 11 καθηκόντων . ΙΙΙ. Β. Η εφαρμογή των λόγων άρσης του αδίκου στην ανθρωποκτονία Από τους παραπάνω λόγους άρσης του αδίκου, δεν μπορούν να τύχουν όλοι εφαρμογής στο αδίκημα της ανθρωποκτονίας, λόγω της πολύ μεγάλης σπουδαιότητας, επομένως και αυξημένης προστασίας που τυγχάνει το έννομο αγαθό της ζωής. Ειδικότερα, αποκλείονται από τους ως άνω εκτεθέντες λόγους άρσης του αδίκου, τόσο η κατάσταση ανάγκης όσο και η συναίνεση του παθόντος. Ο πρώτος λόγος αποκλείεται από τη διατύπωση του άρ. 25 ΠΚ, στο οποίο αναφέρεται πως το θυσιαζόμενο αγαθό θα πρέπει να είναι σημαντικά κατώτερο από το σωζόμενο, κάτι το οποίο δεν μπορεί να συμβεί με την ανθρώπινη ζωή, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, είναι το υπέρτατο υφιστάμενο ατομικό αγαθό και δεν υπάρχει άλλο ανώτερο του, για να προτιμηθεί σε μια τέτοια κατάσταση. Η συναίνεση του παθόντος αποκλείεται από καθεαυτή την ύπαρξη του άρ. 300 ΠΚ, όπου τυποποιείται ως εγκληματική συμπεριφορά η ανθρωποκτονία κατ’ 12 απαίτηση . 9 Καϊάφα-Γκμπάντι Μαρία, «Οι κανόνες του ποινικού δικαίου στην εθνική μας έννομη τάξη – η ευρωπαϊκή εναρμόνιση», σε: Μανωλεδάκης Ιωάννης (επιμ.), Ποινικό Δίκαιο, Επιτομή Γενικού Μέρους, Άρθρα 1-49 ΠΚ, 7η έκδοση, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη, 2005, σσ. 116-119. 10 Συμεωνίδου-Καστανίδου Ελισάβετ, «Το άδικο», σε: Μανωλεδάκη Ιωάννη (επιμ.), ακριβώς ό.π., σσ. 597-599. 11Ακριβώς ό.π., σσ. 607-608. 12 Συμεωνίδου-Καστανίδου Ελισάβετ, Εγκλήματα κατά προσωπικών αγαθών, 4η έκδοση, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Θεσσαλο- νίκη, 2020, σελ. 35. Υπαγωγή